De Nederlandse energiemarkt
Je kunt tegenwoordig kiezen uit verschillende energie aanbieders zoals Nuon, E.ON, Oxxio, en het lijstje gaat maar door. Allemaal proberen ze je aandacht te trekken met hoge instapkortingen en gratis cadeaus. Dit was niet altijd het geval, voor 2004 was er een monopolie op het gebied van energie. Roos vraagt zich af waar de energie vandaan komt, wie de prijs bepaalt en welke partijen hebben te maken met energie voordat het de huizen binnenstroomt.
Veranderingen in de Nederlandse energiemarkt
De Nederlandse energiemarkt is geliberaliseerd, dat betekent dat er nu een vrije energiemarkt is. De consument heeft keuzevrijheid gekregen en de leveranciers moeten harder werken om de consument te overtuigen dat zij de beste keuze zijn. Sinds er ruimte is ontstaan voor nieuwe spelers op de energiemarkt zijn er veel nieuwe initiatieven opgedoken. Voornamelijk op het gebied van duurzame energie. Voorbeelden hiervan zijn de Grunneger Power en Van de Bron.
Energiebronnen in Nederland
Voordat je je iPhone thuis kan opladen, moet er eerst ergens energie opgewekt worden. Energie ontstaat in een primaire energiebron zoals, wind, zon, biomassa of kolen. Nederlands grootste bron van energie is aardgas. In 2013 werd 43% van de energie opgewekt met aardgas en 38% met aardolie, wat voornamelijk gebruikt wordt in transport. Er kwam 11% energie uit bruin- en steenkool, 4% uit duurzame energiebronnen en 1% kernenergie.
Van de bron naar de producent
De bedrijven die energie opwekken in energiecentrales worden energieproducenten genoemd. De grootste producenten in de Nederlandse energiemarkt zijn:
- Nuon
- Essent
- Electrabel
- Intergen
- Delta
- Eneco
- E.ON
Van producent naar netbeheerder
De opgewekte energie van bijvoorbeeld wind, kolen of biomassa moet op de een of andere manier getransporteerd worden naar de huizen. Daar heeft Nederland hele mooie elektriciteitskabels voor aangelegd. Dit ‘net’ aan kabels wordt beheerd door de netbeheerders. Sinds de liberalisering van de energiemarkt is de netbeheerder gesplitst van de energieleverancier. Voorheen was dit de taak van één bedrijf, Nuon. Het transport van energie door de netbeheerders staat onder toezicht van de overheid. Dit klusje immers moet veilig gebeuren en de overheid kijkt ook mee of er wel eerlijke nettarieven gehanteerd worden.
- TenneT is de beheerder van het hoogspanningselektriciteitsnetwerk.
- N.v. Nederlandse Gasunie is de beheerder van het landelijke gastransport.
- De Regionale NetBeheerder (RNB) beheert het midden- en laagspanningsnetwerk.
De programmaverantwoordelijke
De programmaverantwoordelijke (PV-partij) staat tussen de netbeheerder en de leverancier in en is verantwoordelijk voor de inkoop van electriciteit. Deze inkoop hoort hij af te stemmen op het voorspelde verbruik van de klanten van een bepaalde leverancier. Dat doet hij om ervoor te zorgen dat er aan het einde van de dag geen onbalans bestaat tussen vraag en aanbod. Er moet bijvoorbeeld geen overbelasting van het net ontstaan door te veel opgewekte energie en te weinig afname hiervan.
Energieleveranciers
Uiteindelijk zorgt de leverancier ervoor dat de elektriciteit ook daadwerkelijk bij de consument terecht komt. De leverancier is verantwoordelijk voor de inkoop van elektriciteit en de service naar de klant. Dit bedrijf koopt zijn elektriciteit altijd in bij een programmaverantwoordelijke (PV-partij) en verdient geld doordat hij de elektriciteit duurder verkoopt dan inkoopt. De leverancier loopt in principe geen prijsrisico omdat zijn inkoopprijs en verkoopprijs vast staan.
Meetbedrijven
De meetbedrijven meten het verbruik op via de meters in de meterkast. De netbeheerder gebruikt deze informatie voor haar afrekening met de eindgebruiker en speelt deze informatie door aan de energieleverancier. De meetinrichting valt onder de verantwoordelijkheid van de netbeheerder.
Wie houdt toezicht op de Nederlandse energiemarkt?
Sinds in 2004 de energiemarkt is vrijgegeven, moet de overheid een oogje in het zeil om te voorkomen dat grote energiebedrijven misbruik maken van hun machtspositie. Hiervoor is de Nederlandse Mededingingsautoriteit aangesteld. Een aparte afdeling hiervan was de Energiekamer. Sinds 2013 is de Energiekamer overgegaan in de ACM (Autoriteit Consument & Markt).
De missie van de ACM is het bevorderen van concurrentie op de Nederlandse energiemarkt en gasmarkt met hierin de consument als uitgangspunt.